Hoewel de axolotl ook wel de Mexicaanse wandelvis wordt genoemd, is het diertje geen vis maar een salamander. Axolotl betekent waterhond of waterslaaf in het Nahuatl, de taal die door de oorspronkelijke bewoners van Mexico gesproken wordt. En het internet staat bol van dit vrolijk uitziende diertje. Maar achter deze ‘glimlach’ schuilt wel een droevig verhaal.
Waar leeft de axolotl?
De leefomgeving van axolotls wordt al jaren kleiner. Zo erg dat het de status ‘ernstig bedreigd’ heeft gekregen op de rode lijst van het IUCN. De enige meren ter wereld waar de axolotl voorkwam, waren het Chalcomeer en het Xochimilcomeer in Mexico.
Het Chalcomeer is al sinds de jaren ’80 vrijwel drooggelegd, met name door angst voor overstromingen. Het Xochimilcomeer wordt al langer vervuild door rioolwater en water vanuit de nabijgelegen industrie. Van dit meer zijn slechts wat kanalen over. Daarnaast worden ze bedreigd door uitheemse vissoorten. Het is dan ook aannemelijk dat de axolotl op korte termijn in het wild uitgestorven zal zijn. Ter vergelijking: in 1998 werden er nog 6000 exemplaren geteld per km2. In 2014 waren dit er nog maar 35. Verschillende fokprogramma’s moeten hier verandering in brengen.
Hierboven het Xochimilcomeer in Mexico, aan de rand van Mexico-Stad. De enige plek ter wereld waar ze nog te vinden zouden zijn.
Uiterlijk van de axolotl
Veel exemplaren in gevangenschap zijn in de herkenbare, wit-roze kleur. Maar wist je dat het dier normaal juist groen-bruin of zwart is? De witte axolotls hebben leucisme. Deze lijken op albinodieren maar zijn het niet. Het zijn nakomelingen van een mannelijk exemplaar dat in 1863 ingevoerd werd in Parijs. Ze werden speciaal gefokt op hun witte lijfje en zwarte ogen. Anders dan dieren met albinisme, die juist rode ogen hebben. Aan hun kop zit een prachtige verentooi. Dit zijn de kieuwen van de salamander.
Wat eten axolotls?
Axolotls zijn echte carnivoren. In gevangenschap worden ze doorgaans gevoerd met regenwormen, muggenlarven of waterinsecten. Is het wild eten ze op jonge leeftijd vooral watervlooien en plankton. In een later stadium zijn kleine visjes en insecten hun prooi.
Diersoort met neotenie
De axolotl heeft veel bijzondere eigenschappen. Neotenie, ofwel pedomorfose is daar één van. Het diertje heeft in een later stadium nog steeds zijn uitwendige kieuwen terwijl andere salamandersoorten die verliezen naarmate zij ouder worden. Kort gezegd treedt er geen metamorfose op en blijft de axolotl in het larvestadium. Vaak zijn de dieren ondanks dit al wel vruchtbaar.
Een enorme regeneratiekracht
De mogelijkheid om nieuwe ledematen aan te laten groeien, iets dat wij mensen wel zouden willen hebben. Maar de axolotl gaat nog een stapje verder en krijgt het zelfs voor elkaar om nieuwe kaken, een ruggengraat en zelfs hersens opnieuw aan te laten groeien. Steeds opnieuw, en dat zonder enige littekens. Het is dan ook niet voor niets dat de axolotl een veel bestudeerd dier is. Onderzoekers proberen er al jaren achter te komen wat het geheim is maar blijkt zeer ingewikkeld.
Axolotl kopen voor aquarium
De axolotl wordt door veel bezitters van een tropisch zoetwateraquarium gehouden als huisdier. Ze zijn gemakkelijk te verzorgen en daardoor relatief populair. In een aquarium kan een axolotl wel 25 jaar oud worden, in tegenstelling tot de wilde natuur – waar ze ongeveer 10 tot 12 jaar leven. Aangezien het om een bedreigde diersoort gaat, is het belangrijk om bij de aanschaf te vragen naar overdrachtspapieren.